Rodzaje Magazynów: klasyfikacja i zastosowanie

 

Czym jest magazyn i dlaczego jest tak ważny?

Magazyn to coś więcej niż tylko wielka hala, która jest wypełniona regałami i paletami. To serce logistyki każdej firmy – miejsce, gdzie produkty są przechowywane w oczekiwaniu na dalszą dystrybucję towarów i wysyłkę do klientów końcowych czy punktów sprzedaży. Niezależnie od tego, czy mówimy o małym składzie części zamiennych, czy o dużym centrum dystrybucyjnym, jego organizacja wpływa na sprawność całego łańcucha dostaw. O rodzajach magazynów i ich zastosowaniach opowie Krzysztof Obroślak – Kierownik Projektu w Logifact-Systems.

 

 

 

Krzysztof Obroślak

Kierownik Projektu

 w Logifact-Systems

Dobrze zaprojektowany magazyn pozwala unikać chaosu, skraca czas realizacji zamówień i minimalizuje koszty operacyjne. Dlatego tak ważne jest, aby wiedzieć, jakie rodzaje magazynów istnieją i jak je dopasować do specyfiki firmy, w tym do rodzaju składowanych produktów, skali przepływu towarów czy wymaganych warunków przechowywania.

 

Jak zbudowany jest magazyn? Kluczowe strefy funkcjonalne.

 

Magazyn to nie tylko miejsce składowania – to  przestrzeń podzielona na strefy funkcjonalne, które odpowiadają za różne etapy obsługi towarów:

• Strefa załadunku i rozładunku – tutaj odbywają się przyjęcia dostaw i załadunek wysyłek. Głównym wyposażeniem tych stref są doki przeładunkowe wyposażone w rampy/mostki przeładunkowe różnego typu, śluzy/fartuchy uszczelniające oraz bramy przemysłowe.

• Strefa przyjęć – tutaj towar trafia do kontroli wejściowej, formowane są jednostki magazynowe i towar przygotowywany jest do transportu do stref składowania.

• Strefa składowania – to tutaj kierowane są przyjęte towary, uformowane w jednostki magazynowe. Organizacja tej strefy zależy od wybranej technologii składowania. W zależności od wielkości zapasu, cech i rodzaju produktów  dobiera się właściwe systemy składowania. Do najpopularniejszych należą różnego typu regały paletowe, pojemnikowe czy półkowe. Strefy składowania mogą być obsługiwane manualnie (np. przy pomocy wózków widłowych), ale także półautomatycznie lub praca w nich może być całkowicie zautomatyzowana.

• Strefa kompletacji – tutaj realizowane jest zbieranie zamówień klientów (zleceń wydania z magazynu), czyli tzw. kompletacja. W prostszych zastosowaniach kompletacja wykonywana jest ręcznie przez pracownika przy użyciu wózka kompletacyjnego i czytnika kodów kreskowych. W nowoczesnych magazynach wykorzystuje się także systemy wspomagające kompletację, półautomatyczne takie jak pick-by-light, put to light, pick-by-voice wspierane przez urządzania automatyki magazynowej (przenośniki, układnice, regały automatyczne, systemy shuttel’owe, sortery, itp.) a także zautomatyzowane specjalistyczne maszyny i roboty całkowicie eliminujące pracę ludzką.  

• Strefa wysyłki – tutaj zamówienia są finalnie pakowane, etykietowane i przygotowywane do wydania z magazynu. To również miejsce, w którym dokonuje się kontroli wyjściowej przed wysłaniem towaru do klienta.

• Dodatkowe strefy, takie jak VAS (Value Added Services), co-packing czy konfekcjonowanie – w takich strefach można prowadzić dodatkowe usługi jak przepakowywanie, etykietowanie czy łączenie produktów w zestawy.

Każda z tych stref musi być zaprojektowana w taki sposób, by zapewnić efektywny przepływ towarów, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

 

Jakie są rodzaje magazynów? – Klasyfikacja magazynów.

 

Klasyfikacja magazynów może się opierać na wielu kryteriach:

• Konstrukcja obiektu:

  • Magazyny otwarte, to przestrzenie składowe pozbawione zadaszenia i ścian, najczęściej wykorzystywane do przechowywania surowców lub materiałów odpornych na działanie warunków atmosferycznych.

  • Magazyny półotwarte, posiadają zadaszenie, lecz nie mają wszystkich ścian bocznych, zazwyczaj są to hale wiatowe lub wiaty magazynowe. Umożliwiają częściową ochronę przed opadami atmosferycznymi i nasłonecznieniem.

  • Magazyny zamknięte są to w pełni zabudowane obiekty z dachem i ścianami, często z bramami i systemami kontroli dostępu. Zapewniają najwyższy poziom ochrony towaru i mogą być wyposażone w systemy kontroli temperatury, wilgotności, czystości powietrza itp.

• Wysokość obiektu:

  • Podział magazynów ze względu na wysokość składowania uwzględnia maksymalną wysokość umieszczania jednostek ładunkowych na regałach:

    • Magazyny niskiego składowania – do ok. 4,2 m

    • Magazyny średniego składowania – od 4,2 m do 7,2 m

    • Magazyny wysokiego składowania – powyżej 7,2 m (przy obsłudze wózkowej do ok. 12 metrów a w przypadku magazynów typu silos obsługiwanych układnicami regałowymi  nawet do 45 metrów);

• Rodzaj składowanych produktów:

  • Podstawowe znaczenie mają tu grupy towarowe rozumiane jako w miarę jednorodna grupa produktów utworzona zgodnie z takimi kryteriami jak: zastosowanie, przeznaczenie, właściwości., np.: „mała elektronika”, „AGD”, „świeże warzywa i owoce”, „świeże mięso”, „suche artykuły spożywcze”, „farby i lakiery”, „chemia gospodarcza”, „produkty chłodnicze”, „produkty mrożone”, „towary gabarytowe”, „dłużyce”, „blachy”, „towary niebezpieczne (ADR)”, etc. Inne podejście wynika z uwzględnienia  fazy produkcji  mówimy wtedy o „surowcach i materiałach produkcyjnych”, „półwyrobach” czy „wyrobach gotowych”  . Każdy rodzaj produktów wymaga innego podejścia do bezpieczeństwa i metod magazynowania

• Poziom automatyzacji (pokrótce omówiony niżej).

• Funkcji w łańcuchu dostaw:

  • Magazyny produkcyjne (przyzakładowe) – wspierają procesy produkcyjne, zapewniają surowce i materiały produkcyjne, półprodukty i komponenty

  • Magazyny dystrybucyjne – centralizują zapasy i obsługują wiele punktów odbioru (np. sklepy, hurtownie, e-commerce)

  • Magazyny tranzytowe (cross-docking) – towar nie jest składowany, a jedynie przeładowywany bezpośrednio z przyjęcia na wysyłkę

Każde przedsiębiorstwo może nieco inaczej kategoryzować rodzaje magazynów, dostosowując je do swojego punktu widzenia i specyfiki branży.

 

Magazyny manualne – tradycyjna organizacja pracy

 

W magazynach manualnych większość zadań wykonują pracownicy ręcznie. Procesy składowania i kompletacji są realizowane przy użyciu wózków widłowych oraz podstawowych systemów składowania takich jak regały paletowe czy półkowe. Praca wymaga zwykle dużego nakładu siły roboczej i bywa narażona na błędy ludzkie.

 

Magazyny półautomatyczne – krok w stronę nowoczesności

 

Magazyny półautomatyczne łączą działania ludzkie z pewnym zakresem wsparcia przy pomocy automatyki magazynowej takiej jak: przenośniki, układnice, wózki AGV/AMR, sortery,  czy systemy wspomagające proces kompletacji np. pick-by-light, put to light, pick-by-voice i inne. Rozwiązania te pozwalają przyspieszyć kompletację i ograniczyć błędy w złożonych procesach magazynowych. Dzięki częściowej automatyzacji możliwe jest usprawnienie procesów magazynowych, zwłaszcza  w przypadku operacji logistycznych o średniej lub dużej skali i dużej rotacji towarów.

 

Magazyny automatyczne – przyszłość logistyki

 

Magazyny automatyczne to rozwiązania, w których rola człowieka jest zredukowana do kontroli systemów i ewentualnych interwencji w przypadku awarii a wyspecjalizowane maszyny i roboty całkowicie eliminujące pracę ludzką. Automatyczne systemy składowania dla palet i pojemników/kartonów typu Shuttle lub Miniload, regały windowe czy karuzelowe, automaty do kompletacji typu A-Frame, roboty antropomorficzne (zdolne pobierać poszczególne sztuki produktu z jednostek źródłowych i układać je na/w paletach, pojemnikach, kartonach)  czy zautomatyzowane linie pakujące pozwalają na maksymalne przyspieszenie procesów. System zarządzania procesami zachodzącymi w magazynie (WMS tzw. Warehouse Management System) steruje przepływem towarów, redukując do minimum udział pracowników magazynowych. Takie rozwiązania sprawdzają się zwłaszcza w magazynach o dużym natężeniu pracy, wymagających szybkiej realizacji zamówień, jak np. magazyny obsługujące wysyłki e-commerce.

 

 

Rodzaje magazynów	Charakterystyka	Przykładowe technologie	Zastosowanie
Manualny	Operacje wykonywane ręcznie przez pracowników magazynowych	Wózki widłowe, regały paletowe, ręczne terminale magazynowe, WMS	Małe i średnie magazyny
Półautomatyczny	Częściowa automatyzacja procesów, zwiększona efektywność pracy	Przenośniki taśmowe i rolkowe, układnice paletowe, wózki AGV, WMS	Centra dystrybucyjne, magazyny wysokiego składowania
Automatyczny	Procesy magazynowe obsługiwane przez automatykę magazynową, minimalny udział człowieka	Automatyczne systemy składowania, sortery i automaty kompletacyjne, zaawansowany system WMS (ang. Warehouse Management System)	Duże centra logistyczne

 

 

 

 

Magazyny według pełnionej funkcji

 

Magazyny pełnią też różne role w łańcuchu dostaw – od wsparcia produkcji po obsługę klienta końcowego, dlatego poza poziomem automatyzacji możemy podzielić magazyny na trzy podstawowe typy obiektów w zależności od ich funkcji:

 

1. Magazyny produkcyjne (przyzakładowe / przemysłowe)

 

Obsługują surowce, komponenty, półwyroby i wyroby gotowe w zakładach produkcyjnych. To kluczowe ogniwo w funkcjonowaniu fabryki – zapewniają płynny przepływ materiałów od momentu przyjęcia aż po dostarczenie gotowego produktu do wysyłki. Ich charakterystyka to:

• Bliskość linii produkcyjnych – skraca czas transportu i redukuje koszty

• Możliwość szybkiego reagowania na zmiany w planach produkcyjnych

• Możliwość składowania sypkich i płynnych materiałów niespaletyzowanych np. w silosach

 

2. Magazyny dystrybucyjne

 

Służą do przyjęcia, składowania, kompletacji i wysyłki towarów do punktów sprzedaży lub bezpośrednio do klientów końcowych. Ich charakterystyka to:

• Duży nacisk na efektywną strefę kompletacji i wysyłki

• Dynamiczne zarządzanie zamówieniami i optymalizacja stanów magazynowych

• W e-commerce – szybka realizacja zleceń i możliwość obsługi dużej zmienności popytu

 

3. Magazyny przeładunkowe (cross-docking)

 

Minimalizują czas składowania towarów, ładunki są błyskawicznie przekazywane z transportu przychodzącego do wychodzącego, bez potrzeby ich magazynowania.

• Redukują koszty operacyjne i skracają czas realizacji dostaw

• Wymagają bardzo dobrej koordynacji transportu i odpowiedniej infrastruktury (np. odpowiednie rampy, sortery)

• Kluczowa jest synchronizacja dostaw i odbiorów – by uniknąć przestojów i spiętrzeń

 

Jak dobrać rodzaj magazynu? — pięć kluczowych kryteriów

 

Nie istnieje „jeden magazyn dla wszystkich”. Optymalny obiekt dobiera się, analizując pięć obszarów.

• Co jest przechowywane w magazynie i jaka jest tego skala?
  Magazyny mogą się różnić z uwagi na obsługiwany asortyment i jego parametry logistyczne. Dodatkowo ważne jest, jak szybko rotuje towar i czy wymaga specjalnych warunków (temperatury, wentylacji, zabezpieczeń itp.).

• Do czego służy magazyn?
  Magazyn może służyć jako bufor przyprodukcyjny, być centrum wysyłkowym dla sklepów lub klientów końcowych albo punktem szybkiego przeładunku (cross‑docking). Funkcja decyduje o układzie i wielkości poszczególnych stref.

• Jaki jest budżet?
  Pełna automatyzacja oszczędza pracę ludzi, ale wymaga większych nakładów. Rozwiązania półautomatyczne (np. przenośniki plus ręczna kompletacja) są tańsze i nadal przyspieszają pracę, ale również wymagają znacznych inwestycji.

• Jakie są perspektywy na przyszłość?
  Należy zaplanować miejsce pod potencjalną rozbudowę lub zastosować takie systemy składowania i transportu wewnątrzmagazynowego, które w przyszłości umożliwią odpowiednie skalowanie.

• Czy przepływami w magazynie zarządza system WMS?
  Dobrze wdrożony system WMS zarządza procesami przyjęcia, składowania i wydania w czasie rzeczywistym, zapewniając odpowiednią wydajność i jakość obsługi.

 

Magazyny to kręgosłup logistyki

 

Magazyny to kręgosłup logistyki i kluczowy element sprawnego łańcucha dostaw. Ich odpowiednie wykorzystanie wpływa na efektywne zarządzanie operacjami, redukcję kosztów i skrócenie czasu realizacji zamówień. Niezależnie od tego, czy są to magazyny dystrybucyjne czy przyprodukcyjne, w każdym przypadku warto zadbać o właściwy dobór technologii transportu wewnętrznego i magazynowania, zapewnienie bezpieczeństwa (zgodnie z obowiązującymi przepisami) oraz ergonomię pracy.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak zoptymalizować procesy magazynowe w swojej firmie i jakie technologie wdrożyć, aby najlepiej dopasować się do Twoich potrzeb, skontaktuj się z naszymi ekspertami! Dysponujemy bogatym doświadczeniem, jednocześnie na bieżąco śledzimy najnowsze trendy, wykorzystując je, aby wdrażać innowacyjne i efektywne rozwiązania, niezależnie od skali i rodzaju działalności.

 

Pamiętaj: właściwy wybór magazynu i jego organizacja mogą stać się przewagą konkurencyjną Twojego przedsiębiorstwa – zarówno teraz, jak i w perspektywie przyszłego rozwoju.